Wat is carnaval?

Carnaval is een uitbundig volksfeest dat vooral in katholieke delen van Europa en Latijns-Amerika wordt gevierd. Het feest staat bekend om zijn kleurrijke optochten, kostuums en feestelijke sfeer. Maar wat is de oorsprong van carnaval, en waarom vieren we het eigenlijk? In dit artikel gaan we er eens goed induiken. 

De geschiedenis van carnaval

Wat is de geschiedenis van carnaval eigenlijk? De oorsprong van carnaval gaat duizenden jaren terug en is verbonden met zowel heidense als christelijke tradities. In de oudheid vierden mensen al feesten ter ere van de lente en vruchtbaarheid, zoals de Romeinse Saturnaliën en de Griekse Dionysia. Deze feesten stonden in het teken van overvloed, vreugde en het tijdelijk doorbreken van sociale normen.

Met de komst van het christendom kreeg carnaval een nieuwe betekenis. Het werd een periode van feest en losbandigheid voordat de vastentijd begon, een periode van 40 dagen van bezinning en soberheid voorafgaand aan Pasen. De naam "carnaval" is waarschijnlijk afgeleid van het Latijnse carne vale, wat "vaarwel vlees" betekent. Dit verwijst naar het onthouden van vleesconsumptie tijdens de vastentijd. Echt zeker weten of hier de naam carnaval vandaan komt weten we niet.

Wat vieren we met carnaval?

Wat is carnaval voor feest? Tegenwoordig draait carnaval om het hebben van plezier en het heerlijk losgaan met vrienden, familie en collega's. Het is een tijd waarin mensen zich verkleden, kroegentochten afgaan en deelnemen aan optochten en feestelijke evenementen. In het zuiden van het land (voornamelijk Noord-Brabant en Limburg) zijn er ware commités en verenigingen die puur over carnaval gaan. Tijdens de feestdagen worden er grote evenementen georganiseerd zoals optredens, verkleedwedstrijden en andere vormen van vermaak. En qua versiering zul je altijd veel carnaval versiering vinden. Meestal heeft iedere stad ook zijn eigen kleuren en versiering.

In veel andere landen heeft carnaval ook een religieuze ondertoon, waarbij het feest juist dient als voorbereiding op de vastentijd. In andere gebieden, zoals Brazilië, is het vooral een culturele viering met veel muziek, dans en spektakel. Hoewel de invulling verschilt per regio, blijft de kern hetzelfde: een uitbundig feest waarin mensen gewoon samenkomen om te genieten.

Wanneer is het carnaval?

De datum van carnaval is gekoppeld aan de christelijke kalender en valt elk jaar op verschillende dagen. Carnaval begint traditioneel op zondag en eindigt op dinsdag, de dag die bekendstaat als Vastenavond of Mardi Gras (vette dinsdag). Deze dinsdag is de laatste dag voordat Aswoensdag, het begin van de vastentijd, start.

Carnaval vindt altijd plaats 7 weken voor Pasen, wat betekent dat het ergens tussen 3 februari en 9 maart kan vallen. De precieze data variëren dus elk jaar. In sommige regio's beginnen de festiviteiten echter al weken of zelfs maanden eerder, met bijvoorbeeld de elfde van de elfde (11 november) als symbolische start van het carnavalsseizoen.

Start carnaval komende jaren

Kun je niet wachten voor het volgende carnavalseizoen? Hierbij alvast de vastgelegde data van carnaval voor de komende jaren:

• Carnaval 2025: start 2 maart
• Carnaval 2026: start 15 februari
• Carnaval 2027: start 7 februari
• Carnaval 2028: start 27 februari
• Carnaval 2029: start 11 februari
• Carnaval 2030: start 3 maart

Veel gestelde vragen over carnaval

Hoe heet Tilburg tijdens carnaval?

Tijdens carnaval heet Tilburg Kruikenstad. Deze carnavalsnaam verwijst naar de bijnaam van de inwoners van Tilburg, de "kruikenzeikers." Deze naam heeft historische wortels in de tijd dat Tilburg een belangrijke stad was voor de textielindustrie. De arbeiders gebruikten toen urine, oftewel "kruikenzeik," als middel om wol te wassen en te bewerken.

Tijdens carnaval zijn de kruiken en kruikinnen, zoals de inwoners zich dan noemen, te herkennen aan hun groene en oranje carnavalsoutfit. Ook is de kruikenzeiker, een standbeeld in de stad, een bekend symbool van dit feest in Tilburg.

Hoe heet Eindhoven met carnaval?

Tijdens carnaval heet Eindhoven Lampegat. Deze carnavalsnaam verwijst naar de geschiedenis van Eindhoven als stad van de verlichting, vanwege de aanwezigheid van elektronicabedrijf Philips dat oorspronkelijk begon met de productie van gloeilampen.

In Lampegat vieren de "lampenaren" carnaval op uitbundige wijze, met kleurrijke optochten, feestelijke evenementen en de kenmerkende rood-geel-groene carnavalskleuren. Ook is er een jaarlijkse onthulling van de carnavalsprins en de raad van elf, die een centrale rol spelen in de festiviteiten.

Hoe heet Maastricht met carnaval?

Tijdens carnaval heet Maastricht Mestreech, de Limburgse benaming voor de stad. Hoewel deze naam al in het dagelijks leven wordt gebruikt door de lokale bevolking, krijgt het tijdens carnaval een wat specialere betekenis.

De stadskleuren rood, geel en groen domineren het straatbeeld, en er wordt volop genoten van de optochten, liedjes en het bourgondische karakter van het Maastrichtse carnaval.

Wat betekent het woord carnaval?

Hoewel er meerdere verklaringen zijn over wat het woord "carnaval" precies betekent, komt de meest gangbare uitleg uit het Latijn. De woorden "carne", wat vlees betekent, en "vale", wat vaarwel betekent, vormen samen carnaval. Je zou dus kunnen zeggen dat carnaval "vaarwel aan het vlees" betekent. Deze betekenis verwijst naar het gebruik om vlak voor de vastentijd – een periode van 40 dagen waarin vroeger weinig of geen vlees werd gegeten – nog één keer uitbundig te feesten.